Πιστεύεται ότι το όνομα της αρχαίας πόλης “Tenochtitlan”, σημερινή πόλη του Μεξικού, προέρχεται από το “tetl” που σημαίνει πέτρα, και το “nocthli”. Το όνομα Αζτέκτ για αυτό το φρούτο, φαίνεται να προσδιορίζει τον τόπο όπου βρέθηκε το φραγκόσυκο στους πρόποδες του βράχου. Πίστευαν ότι ήταν ένα ιερό φυτό με συμβολικές αξίες. Βρίσκουμε μαρτυρία της σπουδαιότητάς του, στον κώδικα Mendoza, που χρονολογείται από το 1540.
Στην πραγματικότητα, μετά από μια προφητεία, οι Αζτέκοι έφυγαν από το Aztlàn και εγκαταστάθηκαν σε ένα ιερό μέρος. Το όραμα ενός αετού να τρώει ένα φίδι πάνω στην κορυφή ενός κάκτου, έδωσε το μήνυμα της μετακίνησης του λαού. Η εικόνα του οράματος είναι το σύμβολο της πόλης του Μεξικού έως και σήμερα.
Προέλευση και εξάπλωση της φραγκοσυκιάς
Προερχόμενο από το Μεξικό, το φραγκόσυκο καλλιεργήθηκε σε ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου. Μεγάλες καλλιέργειες συναντούμε στη Σικελία, τη Σαρδηνία και τη Μάλτα. Η φύτευση του παρατηρείται ακόμη και στην Αφρική και τα νησιά της Μαδαγασκάρης. Επίσης σε χώρες της Ασίας της Ωκεανίας και εύκρατες ζώνες της Αμερικής. Σήμερα, αναπτύσσεται ραγδαίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Χιλή, τη Βραζιλία, τη Βόρεια Αφρική, την Τουρκία, τη Μέση Ανατολή και τη Νότια Αφρική.
Το φραγκόσυκο εξαπλώθηκε στο Κέρας της Αφρικής μεταξύ 1890 και 1940 με τον ιταλικό αποικισμό. Προφανώς οι πρώτοι καρποί που εισήχθησαν, ήρθαν από τη Σαρδηνία. Σήμερα η καλλιέργεια του στην Αφρική καλύπτει μεγάλες ορεινές περιοχές και τα φρούτα της είναι γνωστά τοπικά ως “beles”. Όσοι έχουν δοκιμάσει λένε ότι οι φραγκοσυκιές της ορθόδοξης μονής Debre Bizen, κοντά στο Nefasit, είναι ιδιαίτερα γλυκά και ζουμερά.
Ο καρπός του φραγκόσυκου
Τεχνικά ο καρπός είναι μούρο, γλυκό σαρκώδες με πολλούς σπόρους. Η εμφάνιση, το βάρος και το μέγεθος των καρπών ποικίλλουν ανάλογα με την περίοδο ανάπτυξης. Οι πρώτοι καρποί είναι στρογγυλοί και μικροί με πιο συμπυκνωμένη και δυναμική γεύση, ενώ οι τελευταίοι είναι μεγαλύτεροι σε μέγεθος και επιμήκεις. Οι σπόροι του φρούτου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να φτιάξουν ένα είδος αλεύρου, χωρίς γλουτένη με εξαιρετικές θρεπτικές ιδιότητες. Το φραγκόσυκο είναι πλούσιο σε σίδηρο, ασβέστιο, κάλιο και μαγνήσιο. Περιέχει ένα έλαιο πλούσιο σε λινελαϊκό οξύ και βιταμίνες Ε και Κ. Ο διατροφικός πίνακας μας πληροφορεί επίσης ότι η σάρκα του περιέχει μια αμελητέα ποσότητα λιπών και πρωτεϊνών. Επίσης διαθέτει μια καλή ποσότητα υδατανθράκων και αποτελεί πολύτιμη πηγή ορυκτών όπως κάλιο, ασβέστιο και φώσφορο καθώς και βιταμίνες Α και C.
Η γεύση του φραγκόσυκου είναι τόσο περίεργη όσο και λεπτή, με ποικίλες εντάσεις. Θυμίζει φράουλα και πεπόνι. Η γεύση του περιέχει νότες ώριμου σύκου, μπανάνας και εσπεριδοειδών, καθώς και ακτινίδιου ή λωτού.
Ποικιλίες του φρούτου
Υπάρχουν τρεις κύριες ποικιλίες, οι οποίες διακρίνονται χάρη στο χρώμα του καρπού. Η κίτρινη-πορτοκαλί, κίτρινη φλούδα, με πράσινες ρίγες. Η κόκκινη ποικιλία, ρουμπινί κόκκινο καρπό και φλούδα και τέλος η λευκή, κρεμώδης λευκός καρπός και πράσινη φλούδα. Αν επισκεφθείτε τη Σικελία, όπου τα φραγκόσυκα εντάσσονται στα Π.Ο.Π προϊόντα, ονομάζονται αντίστοιχα “sulfarina“, “sanguigna” και “muscaredda”.
Εάν από την άλλη πλευρά βρίσκεστε στο Μεξικό, η επιλογή είναι ακόμα ευρύτερη. Υπάρχει η μικρή κόκκινη “juana” ή “roja”, ποικιλία με έντονη γεύση, και η μεγάλη “roja pelona”, η οποία δεν έχει αγκάθια και η γεύση της θυμίζει ακτινίδιο. Επίσης η ποικιλία της γλυκιάς και χυμώδους πράσινης “zarca” που θυμίζει λευκά ροδάκινα και η “naranjona”, με πικάντικη γεύση του μελιού που θυμίζει ώριμο λωτό. Στη συνέχεια, υπάρχουν οι μικρές άγριες ποικιλίες που ονομάζονται “xoconostle”, οι οποίες είναι πράσινες σε χρώμα, επίσης η κόκκινη “cardona”, με μια γλυκόπικρη γεύση που μοιάζει με κεράσι. Τέλος η πορτοκαλί ποικιλία γνωστή ως «cuerno de venado»,και η κίτρινη «platanera» που χαρακτηρίζεται πιο τροπική, με γευστικές νότες μπανάνας.
Το φραγκόσυκο στην υψηλή γαστρονομία
Τα φραγκόσυκα θα μπορούσαν να είναι το επόμενο trend του καλού φαγητού. Στην πραγματικότητα, οι σεφ ανά τον κόσμο τα χρησιμοποιούν σε μεγάλες ποσότητες. Εστιατόρια υψηλής γαστρονομίας όπως το “Nikkei Dalla”s στο Τέξας σερβίρει στρείδια με ζελέ φραγκόσυκου και σάλτσα ponzu. Στο φημισμένο εστιατόριο Truss & Twine στο Palm Springs της Καλιφόρνια, συναντούμε φραγκόσυκα confit με αστεροειδή γλυκάνισο. Γεύσεις παγωτού όπως Nopales και από τo βραβευμένο με αστέρι Michelin εστιατόριο “California Puesto”.
Πριν μαγειρευτούν τα φραγκόσυκα πρέπει να αφαιρεθούν όλα τα αγκάθια και στη συνέχεια να τα ξεφλουδιστούν. Ο τρόπος που θα κοπούν οι καρποί, εξαρτάται από την συνταγή που ακολουθείται. Τρώγονται ωμά σε σαλάτες ή μαγειρεμένα με ψάρι, χοιρινό κρέας ή λαχανικά. Επίσης τρώγονται βραστά ή τηγανητά, ή ψημένα στη σχάρα καθώς και διατηρημένα σε άλμη ή ξύδι. Χρησιμοποιούνται επίσης για την παρασκευή μαρμελάδων. Τέλος σε εκλεπτυσμένες σούπες, όπως η “Sopa de nopales” από τον σεφ Angel Vázquez του εστιατορίου “Intro” στην Puebla. Ο σεφ στη συγκεκριμένη σούπα προσθέτει πιπεριά τσίλι, αβοκάντο, αβγά ορτυκιού και τυρί cojita .
