Οι υπερτροφές (Superfoods), είναι όρος του μάρκετινγκ που αναφέρεται σε τροφές πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά όπως οι βιταμίνες. Πιο συγκεκριμένα σε ω-3 λιπαρά οξέα, ιχνοστοιχεία και ουσίες με αντιοξειδωτική δράση. Υπάρχουν ισχυρισμοί ότι οι τροφές αυτές ασκούν ευεργετική επίδραση στον οργανισμό. Ωστόσο, ο όρος δεν χρησιμοποιείται από ειδικούς, διαιτολόγους και επιστήμονες της διατροφής. Πολλοί από τους οποίους αμφισβητούν πως συγκεκριμένα τρόφιμα έχουν τα οφέλη για την υγεία που ισχυρίζονται οι υποστηρικτές τους.
Ιστορική εξέλιξη
Από την αρχαιότητα υπάρχουν ισχυρισμοί για τη σύνδεση της διατροφής με τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Οι διατροφικές ανάγκες ενός αθλητή για παράδειγμα, στην αρχαία Ελλάδα, ήταν πολύ μεγάλες εξαιτίας του δύσκολου τρόπου ζωής και της συνεχούς προπόνησης. Στη διατροφή του περιλαμβάνονταν κρεμμύδια και σκόρδα, πίτες φτιαγμένες με αλεύρι, κριθάρι και μία ενεργειακή μπάρα που ονομαζόταν σήσαμις, φτιαγμένη από μέλι και σουσάμι. Με αυτόν τον τρόπο αποκτούσαν αντοχή και αποκατάσταση του οργανισμού μετά από προπονητικές και αγωνιστικές επιβαρύνσεις. Με το πέρασμα των χρόνων ανακαλύφτηκε ότι τα φρούτα και τα λαχανικά προσφέρουν πολύ περισσότερα συστατικά εκτός από υδατάνθρακες.
Σύμφωνα με την Cancer Research UK, ο όρος “Superfoods” είναι πραγματικά ένα εργαλείο μάρκετινγκ, με ελάχιστη επιστημονική βάση. Αν και οι σούπερ τροφές συχνά προάγονται ως πρόληψη ή θεραπεία ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου, η Cancer Research UK προειδοποίησε ότι δεν μπορούν να υποκαταστήσουν μια γενικά υγιή και ισορροπημένη διατροφή. Σύμφωνα με την Catherine Collins, επικεφαλής διαιτολόγο στο νοσοκομείο του “Saint George” του Λονδίνου, ο όρος μπορεί να είναι επιβλαβής. Η ίδια αναφέρει:“Υπάρχουν τόσες πολλές λανθασμένες ιδέες για τις υπερτροφές (Superfoods), που δεν ξέρω από πού να ξεκινήσω. Ίσως είναι καλύτερα να καταργήσουμε πλήρως τον όρο αυτό”.
Το 2007, η εμπορία των προϊόντων ως “υπερτροφών” απαγορεύθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εκτός εάν συνοδεύεται από ειδικό εγκεκριμένο ισχυρισμό υγείας που υποστηρίζεται από αξιόπιστη επιστημονική έρευνα. Μια τροφή χαρακτηρίζεται ως υπερτροφή, εφόσον υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός κλινικών ερευνών που να πιστοποιούν τα οφέλη της συγκεκριμένης τροφής στον οργανισμό.
Λαϊκή Ιατρική και υπερτροφές
Κυρίως στη λαϊκή ιατρική υπάρχουν τροφές οι οποίες με μη επιστημονικούς ισχυρισμούς, αναφέρονται πως προσφέρουν ενέργεια, εμπλουτίζουν τη διατροφή και τονώνουν τον οργανισμό. Ανάμεσα σε αυτές συναντάμε συχνά το δίκταμο ως φάρμακο με τη μορφή συνήθως του αφεψήματος, αντικαθιστώντας το τσάι. Το τσάι του βουνού με φαρμακολογικές ιδιότητες, όπως αντιφλεγμονώδεις, αναλγητικές και αντιοξειδωτικές. Τη μαστίχα Χίου με φαρμακευτικές ιδιότητες που πηγάζουν από την Αρχαία Ελλάδα. Τον κρόκο Κοζάνης που φημολογείται πως καταπολεμά την αϋπνία. Επίσης οι Άραβες χρησιμοποιούσαν τον κρόκο ως αναισθητικό. Το ρόδι, το οποίο λέγεται πως βοηθά στην υπέρταση και μειώνει τον κίνδυνο καρδιακών νοσημάτων.
Στη συνέχεια συναντάμε το μήλο με χαμηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες, κατάλληλο για όσους κάνουν δίαιτα. Τα αμύγδαλα χρησιμοποιούνται για την ίαση από νευρικές και διατροφικές ανωμαλίες καθώς και για την πρόληψη του καρκίνου. Τα βατόμουρα χρησιμοποιούνται ως φάρμακο κατά της φαρυγγίτιδας, της αναιμίας, της λαρυγγίτιδας, της ουλίτιδας και βοηθά στις λοιμώξεις του αναπνευστικού. Το ιπποφαές με θετική επίδραση έναντι των φλεγμονών, του καρκίνου.
Μύρτιλα Γκότζι μπέρι
Το Κομπούχα, θεωρείται λειτουργικό προϊόν λόγω των ωφέλιμων για την υγεία βακτηρίων και μυκήτων. Τη νόνι ως τονωτικό και ως αντιπυρετικό. Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση δερματικών προβλημάτων, καθώς επίσης τον πόνο του στομάχου, ή τα αναπνευστικά προβλήματα.
Το σιταρόχορτο με πολλούς ισχυρισμούς για τις ιδιότητες υγείας. Κυμαίνονται από την προώθηση της ευεξίας έως την πρόληψη και θεραπεία του καρκίνου. Ωστόσο, σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία δεν υπάρχει κανένα διαθέσιμο επιστημονικό στοιχείο που να υποστηρίζει την ιδέα ότι το σιταρόχορτο μπορεί να θεραπεύσει ή να αποτρέψει ασθένειες. Τους σπόρους Τσία να έχουν κερδίσει την προσοχή ως μια εξαιρετική πηγή λιπαρών οξέων ωμέγα-3. Τη Χλωρέλλα με αντιγηραντική δράση. Την Αλόη με χρήση στην εναλλακτική ιατρική και τις πρώτες βοήθειες. Τη Σπιρουλίνα, που δρα ως αντιφλεγμονώδης παράγοντας. Τέλος τη Κινόα με υψηλή περιεκτικότητα σε Ωμέγα 3 λιπαρά.